Friesland is bekend om haar weideland, meren en ‘elf steden’. Maar met een kustlijn van zo’n 200 kilometer is de provincie ook een fijne bestemming voor een vakantie aan zee. Met kliffen, haventjes en visrestaurants. En steeds weer die Friese trots op het onverzettelijk verleden. Leaver dea as slaef!
Een statig bos met brede lanen en eeuwenoude bomen. Dat is niet de verwachte start van een vakantie aan de kust. Maar schijn bedriegt. De lanen en het ‘Freulepaadsje’, vernoemd naar de adellijke dame aan wie dit Rijsterbos ooit toebehoorde, voeren ons naar het Mirnser Klif. Een zandstrand aan het groenblauwe water van het IJsselmeer met een heus strandpaviljoen. We zijn hier in Gaasterland, een keileembult in het zuidwesten van Friesland. Toen hier de zee nog tegen het land beukte braken geregeld stukken land af, die na de afsluiting van de Zuiderzee begroeid raakten. Dat zien we ook op het Oudemirdumer Klif, waar we vanaf de bovenrand weids uitkijken over het water.
Onze moerstaal
Oké, het zijn hier niet precies de beroemde kliffen van Dover, maar de Friese kliffen bekennen wel kleur en we spreken er onze moerstaal. Hoewel, als we verder rijden langs het water, zien we bij het Roodeklif een zwerfkei met de tekst ‘Leaver dea as slaef’ (Liever dood dan slaaf). Deze herinnert aan de Slag bij Warns in 1345. De Friezen verjoegen er de Hollanders, een stap in hun zucht naar onafhankelijkheid (de provincie is onder meer tweetalig). De overwinning wordt nog altijd jaarlijks herdacht. We eten een visje in Laaksum, het schattige kleinste vissershaventje van Nederland, en trekken verder noordwaarts. In het stadje Hindeloopen herinneren de statige kapiteinshuizen aan de tijd dat de handel met landen aan de Oostzee floreerde. Nu is het een toeristische bestemming en liggen er vooral zeilboten in de haven.
Brood, boter en groene kaas
Na Makkum passeren we de Afsluitdijk en snuiven we de zilte lucht op van de Waddenzee. In het dorp Kimswerd raakt die nog even vermengd met het zweet van de Friese vrijheidsstrijd als we het standbeeld van Grutte Pier bekijken. Deze lokale boer werd legendarisch door zijn lengte en kracht. Hij maakte 500 jaar terug met zijn 2,13 meter lange zwaard vele Saksische en Bourgondische invallers een kopje kleiner. Om te voorkomen dat hij zijn eigen volk slachtofferde dwong hij de krijgers eerst een zin in het Fries te zeggen: Bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries (boter, brood en groene kaas, wie dat niet zeggen kan is geen echte Fries). Struikelde de krijger over de woorden, dan was het einde verhaal.
Sterren kijken
Niet alleen is de lucht hier zilter, de wind is frisser en de groene weiden maken plaats voor stoere klei en akkerbouw. We zijn in Het Bildt, vruchtbare grond die op zee werd gewonnen. De sfeer is er wat ruig en alternatief. Er wonen veel kunstenaars, die worden aangetrokken door de stilte, de weidsheid en het prachtige licht boven zee. “Het is hier ook goed sterren kijken”, vertelt de ober van restaurant De Zwarte Haan. “Op een donkere nacht kun je zo’n 3500 sterren onderscheiden.” Het is lunchtijd en op het zonnige terras genieten we van lokale specialiteiten als blauwe kaas uit Wolvega, garnalen uit de Waddenzee en Frysk Hynder Whisky mosterd van bierbrouwer en distilleerderij Us Heit. Na het eten waaien we lekker uit op de zeedijk en zien we Terschelling en Ameland in de verte.